Masal Nedir? Masalların Özellikleri

Masal Nedir? Masalların Özellikleri

Masallar Hakkında Kısa Özet Bilgi

İlk anlatanı bilinmeyen ve ağızdan ağıza sürüp gelen, olağanüstü, düş ürünü olaylarla örülü anlatım türü.

Masallar, olağanüstü olabildikleri gibi gerçekçi de olabilir, yani gerçek kişilere, gerçek olaylara dayandıkları izlenimini veren masallar da vardır. Ama her iki masal çeşidinde de düş ürünü, uydurma oluş, ana niteliktir. Bu ise biçimde, anlatımda belirginleşir. Sözgelimi, destancının tersine masalcı, dinleyenleri anlatılanlara inandırmak savında değildir. Ne de hikâyeci gibi anlatılanlara gerçek süsü vermek ister. Daha masalın başındaki tekerlemeyle dinleyici masala hazırlanır. Olayın uydurmalığına dikkati çekilir. Anlatımsa kısa ve yoğundur. Olaylar önemlerine göre sıralanarak aktarılır ve miş'li geçmiş, şimdiki zaman ya da geniş zamanın rivayeti kullanılır. Masallar, konularına göre şu ana çeşitlere ayrılır:

 

1) Hayvan masalları;

2) Asıl masallar, olağanüstü masallar, gerçekçi masallar;

3) Güldürücü öyküler, nükteli fıkralar, yalanlamalar;

4) Zincirlemeli masallar. Kahramanları hayvanlardan seçilen ve daha çok öğretici nitelik taşıyan hayvan masalları kısa olur, başlama tekerlemeleri de yoktur. Olağanüstü masalların kahramanları da insanlarla cinler, periler, devler gibi doğa dışı varlıklardır. Gerçekçi masallarda bu kişiler pek değişmez. Ama temel konu halk arasında seçilmiş tiplerin serüvenleridir. Güldürücü masallar ise fıkra deyimiyle nitelenir. Yalanlamalı masalların ana niteliği yalana dayanmalarıdır. Zincirlemeli masallar da kuruluşlarındaki özellikle ötekilerden ayrılır. Küçük, önemsiz olayların birbiri ardına bağlanmasıyla oluşturulmuşlardır. Bağlantı ögesinin (masal kişileri ya da olaylar) sayısı ölçüsünde masal uzar gider. Masallar sözlü halk edebiyatı türleri içinde ülkeden ülkeye, çağdan çağa en çok yayılan ürünlerdir. Bu bakımdan masalların çoğu konuları ve anlatımları açısından dilleri ve kültürleri farklı uluslar arasında ortaktır.

Masallar Hakkında Detaylı Geniş Bilgi

Masalın tanımı:

“Genellikle halkın yarattığı,ağızdan ağıza,kuşaktan kuşağa sürüp gelen,olağanüstü kişilerin başından geçen olağandışı olaylara yer veren’’ bir edebiyat türüdür.(TDK Sözlük,1977,s.395)

Halk anlatılarının başta gelen türlerinden biri olan masalın serüveni, yazının olmadığı çok eski zamanlara kadar götürülse de, masal araştırmalarımızın tarihi yirminci yüzyılın baslarına kadar indirilebilmektedir.Yazının olmadığı toplumlarda göçebe toplumun üyeleri olan çocuklar, masalları en çok zevk alarak dinleyenlerdendir.

Masal türünün özellikleri :

- Masallar,konuşma dilinin yalınlığı ile süssüz ve söz oyunlarına başvurulmadan anlatılır.

- Masallarda yer ve kişi adları belirgin değildir.Var olan yer adlarının ise gerçekle ilgisi sadece adlarının geçmesidir.

- Masallar genellikle anonim eserlerdir.

- Masallarda genellikle zaman kavramı belirgin değildir.

- Türk masallarının uygun bölümleri arasında tekerlemeler yer alır.

- Masallarda bazı ahlaki kavramlar karşıtları ile birlikte ele alınır.

- Masallar genellikle “mutlu son”la biter.Kötüler mutlaka cezalarını bulur.

- Kimi doğa üstü yaratıklar,mucize sahibi kişilikler,nesneler,yardımcı hayvanlar kötülerin karşısında,iyilerin yanında olur.

- Türk masallarında,hayata karşı boynu bükük,kolay yönlendirilebilen tiplere rastlanmaz.

- Masallarda kahraman,yaşanılan çevre,inançlar,gelenek ve görenekler önemli özelliktir.

- Bazı masallar deyim ve atasözlerini içerir ve “kıssadan hisse” ile sonuçlanır.

- Masal kahramanlarının başlıcaları şunlardır;dev, cadı, padişah, peri kızı, keloğlan, köse vb...

Masalların kaynağı:

İlk masalların hangi toplumlarda,nasıl oluştuğu,toplumsal araştırmaların konularından biridir.Bu oluşum sürecini belirlemek,saptamak çabası günümüzde de sürmektedir.

Eflatun Cem Güney’e göre masal dünyası; insanoğlunun istediği,hayal ettiği şeylere ulaşma çabasından doğmuştur.Hayale sığmayan arzular,istekler yüreğe düğümlenip kalır.İşte bu düğümlenip kalış,zamanla masal olayları zinciri halinde ortaya çıkar.

Halk masalları;

Halk arasında anlatılmaya başlanmış,zamanla gelişmiş ve sonradan masal yazarlarınca yazılı hale getirilmiş olan yazarlardır.masalsitesi.com

Konuları genellikle yalındır ve anlatım bakımından birtakım acemilikler içerir.

 

Masalda işlenen temalara;aile sevgisi,çocukların karşılaşabileceği çeşitli zorluklar,kötülüklerin,kötülerin yanına kalmayacağı gibi örnekler verilebilir.

Olumlu kahraman önce çıkar.

 

İmkansız diye bir olguya yer verilmez;bir saniyede okyanuslar aşılabilir,insanlar iğne deliğinden rahatça geçebilirler.

Dramatik bir özelliği vardır.

“Hak,adalet” kavramı,olayların gelişimi ile gerçekleşir.

Başlangıç ara ve sonuç bölümlerinde tekerlemelere yer verilir.

Tasvirlere pek yer verilmez.Bütünüyle ilgi çekici olaylar yer alır.

Türk Halk Masallarının Bölümleri:

Döşeme :Tekerlemelerle giriş yapılır. Kahraman tanıtılır. Konu verilir.

Gövde/gelişme: Kahramanın başından geçen türlü türlü olaylar anlatılır. Okuyucunun merakı tahrik edilir. Olay bir çözüme kavuşturması gereken noktaya getirilir.

Sonuç/çözüm: Bu bölümde olay bir sonuca bağlanır. İyiler kazanır. Kötüler kaybeder. İyilere ödül, kötülere ceza verilir. İyi dileklerle masal bitirilir.

 

Edebi-Modern Masallar;

Yazılı kültür ürünleridir.

Çocuk okurlar veya dinleyicilere güzel duygular iletebilmek,onlara iyi alışkanlıklar kazandırmak amaçtır.

Genellikle bir düşüncenin ya da davranışın eleştirisi veya toplumsal eleştiri amaçlanmıştır.

Alegorik özellikler taşır.

Çocuk edebiyatinda masal

Masallar, çocuklar için vazgeçilmezdir. Çocukların, hele okul öncesi ve okula yeni başlayan bütün çocukların ilgisini büyük ölçüde çeker.

Masalın gizemli havası ,serüven dolu fantastik olaylar içermesi,, çoğunlukla iyilerin kazanıp kötülerin yenilgiye uğratılması masalları çocuk için ilginç kılar. Başka deyişle masal çocuğun dünyasına yakın bir dünya sunar. Çocuklar masal okumayı, ama daha ziyade anlattırmayı çok severler.

 

Çocuk eğitiminde masal;

Düş gücünün gelişmesine,düşünce ufkunun açılmasına yardımcı olur.

Kelime dağarcığını zenginleştirir ve kavram öğrenimini hızlandırır.

Bunlarla birlikte masallar, çocuğun merak duygusunu uyandırır,

Yaratıcılığını, neden-sonuç ilişkisi kurma becerisini arttırır.

Masallar, çocuğun k

Sponsorlu Bağlantılar

orkularını giderir.

Özlemlerini dile getirir. Karşılaştıkları güçlükleri kavramasına, çözüm bulmasına yardım eder.

Kişiliğini geliştirir.

Masallar, çocukların çocukça sorunlarını küçümsemeyip onları ciddiye alır.

Onlara güven verir.

Geleceğe olan umutlarını arttırır.

ÇOCUK MASALLARINDA ARANILAN NİTELİKLER

Masallarda olaylar canlı ve hareketlidir.

Dil sade,anlatım akıcı olmalıdır.

 

Düğüm noktası ustaca işlenmeli,olaylar beklenmedik şekilde sonuçlandırılmalıdır

 

Tasvirleri,kahramanların davranışları çocuklarda iyilik ve güzellik duygusunun gelişmesini sağlamalıdır.

 

Anlatılanlar zaman zaman çocukları neşelendirmeli güldürmeli ve eğlendirmelidir.

 

Konusu ve kahramanları bakımından çocukları korkutmaktan ve üzmekten uzak olmalıdır.

 

Masalda çocukları,uyuşukluğa,boş inançlara yazgıcılığa yönelten telkinler bulunmamalıdır.

 

Masalların çocuklara katkıları:

Masallarda işlenen "birlikte yaşayan insanlar zor anlarında birbirlerine destek olmalı ve nezaket kurallarına dikkat etmeli" gibi konular, çocukları sosyal dünyaya hazırlar.

 

Masal kitaplarının renkli, görsel öğeler yönünden zengin olması ise; çocuğun görsel yönünün gelişmesine yardımcı olur.

 

Çocuklar, masal kahramanlarının üstün özelliklerine ve başarılı eylemlerine hayranlık duydukları için onlarla özdeşim kurar, onlar gibi olmak isterler. Bu da çocukların karakter gelişimi üzerinde etkili olur.

 

Bu nedenle masal kahramanların özellikleri mümkün oldukça gerçeğe yakın olmalıdır ki, çocuk gerçeklik duygusundan uzaklaşmasın. Kahramanların ulaştıkları başarılar veya kazandıkları zaferler, çabalarının bir sonucu olmalıdır. Eğer başarı ve zaferler olağanüstü güçlerle veya rastlantı sonucu elde ediliyorsa, bu durum çocuğu da kolay yoldan başarı elde etmeye yönlendirebilir.

 

0-1 yaş:

Basit ve çocuğun dünyasında bulunan nesnelerin, canlı renkli resimlerin olduğu kitaplar tercih edilmelidir. Masalsitesi.com Bebekler iri resimli kitaplardan, bebek resimlerinden hoşlanırlar. Sayfalarda herhangi bir yazı bulunmak zorunda değildir.

 

1-3 yaş:

Büyük, parlak resimleri olan, birbirinden farklı nesnelerin olduğu (hayvanlar, taşıtlar gibi), çocuğun bildiği şeyleri (örneğin yemek yemek gibi) yapan çocuk kahramanların bulunduğu, her bir sayfada birkaç kelimelik yazıların olduğu masal kitapları tercih edilmelidir...

 

Bu yaş çocukları, uzun olayları takip etme ve devamlılık becerisini henüz geliştiremediklerinden kısa masallar seçilmelidir.

 

3-5 yaş:

 

Belirgin bir konusu ya da kahraman figürleri olan, tanıdık durumların anlatıldığı konuları içeren (örneğin pikniğe giden aile gibi) masal kitaplarını tercih edilmelidir. Masalın konusu sade olmalı ve masaldaki resimler anlatılan masalı desteklemelidir. Çocuğun hayal gücünü harekete geçiren masalların olduğu kitaplar, bu yaş gurubundaki çocuklar için faydalıdır.

 

5-8 yaş:

 

Kavram ve dil yönünden gelişmiş, sadece iyi ve doğruyu değil, kötü ve yanlış karakterleri de içeren, çocuğun bildiği kelimelerden oluşan, okumayı yeni öğrenenler için kısa ve büyük yazılarla yazılmış kitapları tercih edilmelidir.

 

Konuları hayvanlar, devler ve doğa olan masalları, destan ve efsaneler dinletilmekten hoşlanırlar.

 

Uygun uzunluktaki bir kitabı sonuna kadar dinler ve dinlediklerini çok iyi anlarlar.

 

Okumayı yeni öğrenen çocuk için kitabın sayfa sayısı 20'yi geçmemeli ve kitap iri puntolu harflerle yazılmış olmalıdır. 8 yaşlarındaki çocuklara ise; 30 sayfalı ve orta irili harflerle yazılmış kitaplar tercih edilebilir. Sonraki yaşlar için kitapların sayfa sayısı giderek artırılmalıdır. Satır aralıkları, çocuğun takibini kolaylaştıracak genişlikte olmalıdır.

 

Ayrıca seçilen kitapların çocukların ilgi alanına giren, onu sıkmayacak, bir seferde okuyabileceği kitaplar olmasına dikkat edilmelidir.

 

8-12 yaş:

Bu yaş grubundaki kız ve erkek çocuklarının ilgileri farklılaşır.

 

Erkekler daha çok kahramanlık, keşif ve maceralı olayların yer aldığı heyecanlı kitapları tercih ederler;

 

Kızlar ise daha çok günlük yaşam ile ilgili ya da duygularını bulabilecekleri kitapları severler.

 

Bu nedenle çocukların karakter ve zevkine uygun, yaratıcılığını harekete geçiren, sadece mesaj kaygısı taşımayan, beyin fırtınası yapabileceği, iyinin yanında kötüye de yer veren farklı kültürlerin tanıtıldığı, öğretici ya da mesaj verici özelliği abartılmamış kitapları tercih edilmelidir.

 

TÜRK EDEBİYATINDA MASAL

Türk edebiyatında “Keloğlan” en tanınmış masal kahramanıdır. La Fontaine masalları Şinasi tarafından“Tercüme-i Manzume (1859)” adıyla Türkçeye çevrilmiştir.

 

Masallar , Pertev Naili Boratav, Eflâtun Cem Güney gibi yazarlar tarafından derlenip incelendi.

 

Masal derlemeleriyle tanınan yazarlarımızdan biri de Oguz Tansel’dir. Allı ile Fırfırı adlı eseriyle Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülü’ne layık görülmüştür.

 

Naki Tezel yayınladığı masal kitaplarıyla dikkatleri çeken bir isimdir.

 

Orhan Şaik Gökyay Dede Korkut Hikâyelerimizi günümüz Türkçesine çevirmiştir.

 

Günümüz masal yazarları: Aytül Akal, Mustafa Özçelik, Ahmet Yozgat, Üzeyir Gündüz, Tarık Dursun K.,Mustafa Ruhi Şirin, Amet Efe, M.İdris Zengin, Bestami Yazgan, Sadettin Kaplan, Hasan Latif Sarıyüce, Elvan Pektaş,vb

 

DÜNYA EDEBİYATINDA MASAL

Dünya edebiyatında masal türündeki ilk eser, Hint edebiyatının ürünü olan ve Beydeba’nın yazdığı “Kelile ve Dimne” sayılabilir. Fabl şeklindeki bu eserin dışında, “Binbir Gece Masalları” da bu türün güzel örneklerindendir. Avrupa’da ise masalcılığın temellerini Fransız sanatçı La Fontaine (Lafonten) atmıştır. Dünya edebiyatındaki başlıca masal yazarları arasında Alman edebiyatında “Grimm Kardeşler” ve Danimarka edebiyatında “Andersen” öne çıkmıştır.

 

Ekleyen : MasalSitesi