Masal Türleri Ve Özellikleri Konulu Yazı
MASAL TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ:
Masallar, "Halk Masalı Türleri" (A.Aerne ve S.Thompson, 1964) adlı uluslararası masal kataloğunda genel olarak şu ana çeşitlere ayrılmıştır:
1- Hayvan Masalları (Fabllar): Bunlar soyut fikirleri somut halde veren kısa hikâyeciklerdir. Fablların kaynağı Hindistan’dan gelmektedir. Orada Buda dini hâkimdir, tabiattaki her şeyde ruhun hâkim olduğuna inanırlar ve hayvanlara değer verirler. Fabllarda bilinen gerçekler kısa ve öz sözlerle tekrar edilir ve masalın sonunda mutlaka açık biçimde ders verilir. Karakterleri genellikle insan gibi düşünen ve hareket eden hayvanlar ya da bitkilerdir, ancak her hayvan tek bir yönü ile ele alınır. Hayvanların ve bazen de bitkilerin “kişileştirme” ve “konuşturma” sanatı yoluyla insan tiplerini canlandırdığı fabllar, bir düşünceyi güçlendirmek, ibret dersi vermek gibi gerekli hallerde yeri gelmişken anlatılır.
2- Olağanüstü Masallar: Bu tür, diğer masal türlerine göre daha uzundur, kişi sayısı daha fazla, olaylar ise daha çapraşıktır. Olağanüstü masalların kişileri insanlarla birlikte cinler, periler, devler, ejderhalar gibi tabiat dışı varlıklardır. Konular gerçek dışı olup olaylar hayal ürünü yerlerde geçer. Kahramanlar daima olağanüstü olaylarla karşı karşıya gelir. Olayların düğümlenmesi ve çözümlenmesinde tılsım, fal, kehanet gibi olağanüstü ve esrarlı güçlerin büyük payı görülür.
3- Gerçekçi Masallar: Bu masallarda ise padişahlar, vezirler, zengin tüccarlar, sıradan ve yoksul insanlar, haydutlar gibi gerçek dünyadan alınma kişiler vardır. Konularını günlük hayatımızdan, yaşam felsefesinden, zengin-fakir ilişkilerinden almakta, bazen de çocukların karşılaştıkları güçlükler, üvey anne kıskançlıkları, aile üyelerinin birbirlerine gösterdikleri özveriler, kardeşler içinde en küçük ve saf olanın başarısı, anne-baba-kardeş ilişkileri ve sevgisi, insan aklını kurcalayan olayların nedeniyle ilgili soruların açıklanması, hayatın gülünç yönlerinin dile getirilmesi gibi temalar bulunmaktadır.masalsitesi.com
İyi bir masal ilgi bütünlüğü taşımalıdır. Okuyucunun
Sponsorlu Bağlantılar
bütün dikkati ana fikir üzerine çekilmeli, bu bakımdan fazla olay içermemelidir. Çeşitli olay ve karakterler okuyucunun ilgisini dağıtır. Genel olarak masalların temaları kuvvetli ve açıktır, karşıtlık unsuru taşır. İyinin karşısında kötü, güzelin karşısında çirkin vardır.
Bazı dil özellikleri de masalları öteki anlatım türlerinden ayırır. Masallar 3 esas üzerine kurulmuştur; giriş, gelişme-düğüm ve sonuç. Tekerlemeler ve kafiyeler girişi çekici yapar. Girişte belli başlı kahramanlar kısa ve öz olarak tanıtılır. Çözülecek sorun ortaya konur. Hızlı ve kısa anlatımına bağlı olarak masal fiilleri –miş’li geçmiş zaman, şimdiki zaman ya da geniş zamanla anlatılır, -di’li geçmiş zaman kullanılmaz. Zaman saptaması, “evvel zaman içinde”, “çok eski zamanlarda” gibi cümleciklerle verilerek okuyucu belli belirsiz fakat kesinlikle eskiye ait bir döneme götürülür. Olayların geçtiği sahneler birkaç kısa cümle ile çizilir. Örneğin, ormanın kenarında küçük bir evde güzel bir kız yaşarmış gibi. Gelişme ve düğüme gelindiğinde ise, girişte de belirtilmiş olan zorluklar iyice ortaya çıkar ve kahramanı başarıya ulaşmaktan alıkoyar. Olayların birbirini izlemesi sonucunda öyle bir doruk noktasına ulaşılır ki, orada bir çözüm bulmak şart olur. Çözüm, giriş kadar kısa ve öz olmalıdır. Girişte belirtilmiş her şey bir sonuca bağlanmalı, iyiler ödüllerini, kötüler cezalarını bulmalıdır.
Anlatısı kısa ve hızlı olan hayvan masallarıyla kıyasladığımızda, olağanüstü ve gerçekçi masallar daha uzun ve detaylı gibi görünürler, ama içinde geçen olayların çokluğunu ve geçen zamanın uzunluğunu göz önünde bulundurduğumuzda anlatının aslında kısa ve hızlı olduğunu görürüz.
Dinleyicinin dikkatini masalda toplayabilmek için masalın başında, sonunda ve bazen uygun görülen yerlerde bulunan tekerlemeler masalların önemli özelliklerinden biridir. Bu tekerlemeler her masalda aynı kalabilmekle beraber, masaldan masala da değişebilirler. Ancak fabllarda başlama tekerlemeleri yoktur, ortada ve sonda gelen tekerlemeler ya da tekerleme benzeri kalıp sözler de öteki masallardaki kadar önemli yer tutmaz.